Najlepsze sposoby na wsparcie rozwoju mowy u dziecka – co działa najskuteczniej?

Zabawa to podstawa!

W odniesieniu do ćwiczeń logopedycznych lepiej używać słowa zabawa – brzmi dużo bardziej zachęcająco i kojarzy się dziecku z czymś przyjemnym, wesołym i ciekawym. Ćwiczenie kojarzy się z czymś trudnym, z wysiłkiem.

Rodzice mogą wspierać rozwój mowy dziecka poprzez zabawę, np. grając w logopedyczne gry planszowe, gry memory lub czytając książki. W razie wątpliwości warto zgłosić się do specjalisty, który wyjaśni i pokaże, w jaki sposób rozwijać umiejętności językowe i komunikacyjne dziecka. Każda nowa umiejętność językowa w rozwoju mowy dziecka wymaga czasu, powtórzeń, utrwalenia. Warto wiedzieć, kiedy określona głoska powinna pojawić się w rozwoju mowy dziecka, żeby móc świadomie obserwować ten proces. Znajomość poszczególnych etapów rozwoju mowy dziecka pozwala rodzicom na obserwowanie, rejestrowanie i wspomaganie postępów dziecka (np. zapisywanie nowych słów, kontrolne konsultacje z logopedą, zabawy wspierające rozwój mowy).

Jak zachęcić dzieci do ćwiczeń logopedycznych?

Powtarzanie jest ważne i potrzebne, dlatego też logopedzi i neurologopedzi zadają dzieciom ćwiczenia do domu. Codzienna praca w domu jest konieczna, żeby uzyskać oczekiwane efekty, np. utrwalić poprawną wymowę głoski SZ.

• Powtarzanie nie powinno być nudne.
• Mózg lubi różnorodność, a ciało kocha ruch.
• Nie wymagaj od dziecka, żeby siedziało w miejscu i powtarzało głoski, sylaby, słowa.

Dzieci mają naturalną potrzebę ruchu i potrafią koncentrować się, słuchać i rozumieć podczas wykonywania różnych czynności ruchowych. Dużo lepiej przetwarzają i zapamiętują informacje, gdy mogą się ruszać. Ćwiczenia logopedyczne nie tylko można, ale powinno się wykonywać w ruchu. Zachęcaj dziecko do zabaw ruchowych, np.:

• huśtania,
• biegania,
• podskakiwania,
• podciągania się na drążku,
• wchodzenia po drabinkach.

Zabawy ogólnorozwojowe angażujące całe ciało dziecka zwiększają aktywność mózgu, ułatwiają uczenie się oraz wzmacniają mięśnie posturalno-szkieletowe, które są bardzo ważne dla prawidłowego rozwoju funkcji słuchowo-językowych oraz sprawności narządów mowy.

Sprawne ciało to sprawna buzia!

Chcesz wspierać rozwój mowy swojego dziecka, ale nie masz pomysłu na zabawy logopedyczne?

Sięgnij po serię książek mojego autorstwa „Na językach zwierząt”, wydawnictwa Mamania, i przekonaj się, że ćwiczenia logopedyczne mogą być dobrą zabawą! Krótkie historyjki o zwierzętach zajadających swoje przysmaki pomogą zadbać o prawidłowe oddychanie, połykanie, gryzienie, żucie oraz poprawną wymowę. A to właśnie jedzenie jest naturalnym i najlepszym treningiem narządów mowy!

Ponadto wspólne czytanie wzbogaca zasób słów, wzmacnia u dzieci pewność siebie i zachęca je do swobodnych wypowiedzi. W czasie czytania dzieci obserwują ruchy warg i języka u rodziców. Słuchając poprawnej wymowy i rytmu języka polskiego, uczą się prawidłowo wymawiać głoski, a także rozwijają koncentrację i pamięć słuchową.

"Na językach zwierząt. Historyjki i ćwiczenia logopedyczne", Anna Skiba

W pierwszej części: Na językach zwierząt. Historyjki i ćwiczenia logopedyczne, koń Kostek gryzie twarde jabłka, królik Karol gryzie słodkie marchewki, a wiewiórki chrupią smaczne orzechy. W czasie oglądania ilustracji oraz słuchania historyjek dzieci i dorośli ćwiczą wdech i wydech nosem, pionizację języka, połykanie z językiem przyklejonym do górnych dziąseł i podniebienia twardego, gryzienie i żucie twardych owoców oraz warzyw, a także jedzenie z zamkniętą buzią. Ilustracje zwierząt oraz buźki dzieci z dokładnymi opisami ułatwiają wykonywanie ćwiczeń.

"Na językach dzikich zwierząt. Trrrudne historyjki logopedyczne z głoską R", Anna Skiba

Kolejna książka z serii, Na językach dzikich zwierząt, skierowana jest do dzieci, które uczą się wymawiać głoskę R. Zabawni bohaterowie, m.in. kangury Klara i Kornel, papuga Kornelia oraz orka Wiktoria, rozbudzają wyobraźnię dzieci i zachęcają je do naśladowania odgłosów zwierząt i dźwięków mowy. Taki trening słuchowy odgrywa ważną rolę w rozwoju mowy dziecka, ponieważ aktywne słuchanie i naśladowanie dźwięków wspiera rozwój słuchu fonemowego.

"Na językach cichych i głośnych zwierząt. Szumiące historyjki logopedyczne", Anna Skiba

Z kolei w trzeciej części historyjek "Na językach cichych i głośnych zwierząt" znajdują się zabawy wzmacniające nie tylko mięśnie buzi, ale również mięśnie brzucha i tułowia (mięśnie posturalne). Oto niektóre z nich:

• Biegaj szybko jak myszojeleń. Pamiętaj o zamkniętej buzi i oddychaniu nosem (rób wdech i wydech nosem). Zatrzymaj się, zrób głęboki wdech nosem i powiedz: „SZSZSZSZSZ”.

• Naśladuj chód szczura Szczepana. Połóż się na brzuchu i czołgaj się pod stołem, krzesłami i innymi meblami. Wymawiaj głośno i wyraźnie sylaby: „SZA, SZO, SZU, SZE, SZY”.

• Zrób 10 pajacyków i naśladuj śpiew czeczotki: „CZA, CZO, CZU, CZE, CZY”.

• Naśladuj dźwięki, które słyszysz, gdy dżdżownik Dżon uderza dziobem w drzewo. Podnieś wysoko lewe kolano i tupnij nogą z całych sił, mówiąc głośno i wyraźnie: „DŻ”. Potem podnieś wysoko prawe kolano i tupnij głośno, powtarzając: „DŻ, DŻ, DŻ, DŻ, DŻ”.

Kiedy do logopedy?

Bywa, że czas mija, a dziecko nadal nie mówi, mało mówi lub nie wymawia określonej głoski. Wówczas warto porozmawiać z logopedą i upewnić się, czy rozwój mowy dziecka przebiega prawidłowo. Im wcześniej dziecko otrzyma wsparcie, tym szybciej poradzi sobie z trudnościami.

Autorką artykułu jest Anna Skiba, neurologopedka kliniczna i specjalistka wczesnej opieki logopedycznej. Zajmuje się diagnozą i terapią dzieci z wadami wymowy i zaburzeniami komunikacji. Jest popularyzatorką wiedzy o rozwoju dziecka, autorką serii „Na językach zwierząt” oraz poradnika dla rodziców „Kiedy zacznie mówić”. Prowadzi popularny blog www.logopediadladzieci.pl.